Pamilyar ang lahat sa Nobel Prize. Ngunit ilang nakarinig na sa Right Livelihood Award? Simula 1980, iginagawad ang Right Livelihood sa mga taong sa palagay ng tagapagtatag ng award ay hindi napapansin ng Nobel Prize—partikular ang mga pagsisikap na magdulot ng positibong pagbabago sa lipunan para sa isang mapayapa, mas sustainable na mundo. (Sa katunayan, minsan itong tinutukoy bilang “Alternative Nobel Prize” ng media.) Ngayong taon, dalawa sa apat na indibidwal o grupo ng mga tagapagwagi ay mga environmental activist.
Isa rito si Phyllis Omido, isang Kenyan activist na tinawag ng press bilang “Erin Brockovich ng East Africa”—siya ay lumalaban sa polusyon simula 2009 nang siya ay magbabala sa kanyang dating employer, isang kumpanyang nagre-recycle ng mga baterya ng kotse, na ang polluting na proseso nito sa pagtunaw ng baterya ay maaaring “magdulot ng kamatayan sa mga tao.” Ang kanyang sanggol na anak ay naospital dahil sa lead poisoning—maaaring dahil sa lead na na-ingest sa pamamagitan ng kanyang gatas. (Nakaligtas ang kanyang anak.) May iba pang may kaugnayan sa planta ang nagkasakit. Isang dekada ang nakalipas, ang kanyang mga protesta ay humantong sa isang kaso sa korte na nagkaloob ng $12 milyon sa komunidad para sa pagdurusa mula sa lead poisoning.
Ang isa pang green awardee ay ang youth-led environmental rights organization na Mother Nature Cambodia. Nagtatrabaho ang grupo kasama ang mga lokal na komunidad upang protektahan ang kanilang kabuhayan at likas na kapaligiran. Noong 2015, matagumpay nilang naantala ang konstruksyon ng isang hydro dam na nagbanta sa kalapit na katutubong komunidad. Nagkampanya din sila laban sa pag-export ng buhangin mula sa isang coastal estuary, na siyang sumisira sa lokal na ecosystem.
Ngunit sa pagbasa ng kanilang mga bio, sa gitna ng dakilang mga tagumpay ay may mga palatandaan kung gaano kaseriouso ang panganib sa paggawa ng ganitong trabaho. Noong 2012, idinetine si Omido kasama ang iba pang aktibista at kinasuhan ng pagsulong ng karahasan matapos na maorganisa ang isang protesta. (Sa huli ay napawalang-sala ang mga kampanya dahil sa kakulangan ng ebidensya.) Noong 2014, siya ay inatake ng mga hindi kilalang armadong lalaki sa labas ng kanyang tahanan; nagtago siya nang ilang buwan dahil sa takot. Samantala, nagtatrabaho ang mga miyembro ng Mother Nature Cambodia sa ilalim ng isang pamahalaan na patuloy na sumusupil sa mga aktibista na nahaharap sa panliligalig, surveillance, at pananakot. Tatlong miyembro ng grupo—sina Thon Ratha, 31, Phuong Keo Reaksmey, 22, at Long Khunthea, 25—ay hinatulan noong 2021 para sa pagsulong sa isang felony. Habang sa huli ay suspendido ang kanilang mga pagkakakulong, ipinagbabawal silang umalis ng bansa sa loob ng tatlong taon. Humingi sila ng pahintulot na maglakbay patungong Sweden sa susunod na buwan upang matanggap ang award, ngunit noong Martes ay itinanggi ng hukuman ang kanilang kahilingan.
Sa buong mundo, mapanganib ang tumayo para sa kapaligiran. Ayon sa taunang ulat ng Global Witness na inilabas noong nakaraang buwan, hindi bababa sa 177 katao ang pinatay noong nakaraang taon sa pagtatanggol ng planeta. Ang Latin America ang pinakamapanganib na lugar para maging environmental activist; higit sa isang katlo ng lahat ng pagkamatay ay naganap sa Colombia. Bukod sa pinakamapanganib na konsekwensyang iyon, binanggit ng Global Witness na ang mga aktibista ay “lalong nasisailalim sa kriminalisasyon bilang isang estratehiya upang patahimikin ang mga nagsasalita,” na may mga batas na ginagamit laban sa kanila.
Sa kabila ng mga panganib na ito, hindi nawala ang dedikasyon ng maraming tao sa pagprotekta sa kalikasan. At mahirap maisip kung saan maaaring naroroon ang mundo kung wala ang kanilang determinasyon. Isang pahayag ngayong linggo ng Right Livelihood bilang tugon sa pagtanggi sa kahilingan ng mga Cambodian activist na maglakbay na nahuhuli ang mas malaking damdamin: “Naglilingkod ang kanilang gawa bilang isang makapangyarihang paalala ng ugnayan sa pagitan ng demokrasya, karapatang pantao, at environmental activism.”
Isang bersyon ng kuwentong ito ay lumilitaw din sa newsletter na Climate is Everything. Upang mag-sign up, i-click dito.
